۲ اسفند ۱۴۰۳
هیوا بێسارانی، شهروندخبرنگار، سقز
در هفته آخر بهمن ۱۴۰۳ کانالی در شبکه اجتماعی «تلگرام»، با انتشار تصاویری از زنان با حجاب اختیاری، اهالی شهر «سقز» در استان «کردستان» را تا مرز آشفتگی پیش برد. ادارهکنندگان این شبکه تلگرامی در پی انتشار عکس زنان سقزی، آنها را مورد خشونت کلامی جنسی و جنسیتی قرار دادند. اقدامی که واکنشهای مردمی را در پی داشت تا بالاخره کار به پلیس کشید. پلیس اقدام در خور نداشت، مردم همبسته شدند و با گزارشدهی مستمر، کانال تلگرامی مسدود شد اما هنوز مشخص نیست که چه کسانی پشت این اقدام زنستیزانه قرار داشتند. طبق اطلاع «ایرانوایر» چند دختر که قربانی این خشونت آنلاین قرار گرفتند، در پی فشار عصبی به بیمارستان منتقل شده بودند.
***
«پدرم تا به حال از گُل نازکتر به من نگفته است و تا حدود اختیار عمل و آزادی در رفتوآمد به من داده اما در روزهای گذشته به شدت مراقب است و کنترلش بر رفتوآمدهای من بیشتر شده است.»
گفتههای بالا تنها بخش کوچکی از تبعات خشونت آنلاینی است که هنوز عاملان آن مشخص نیستند. یکی از دخترانی که عکسهای او در شبکه تلگرامی مذکور منتشر شده است، از سوی خانواده با محدودیت حرکت آزادانه در شهر مواجه میشود، و زنی دیگر که به خاطر انتشار تصویر خواهرش احساس میکند که «آبرویش» رفته است: «عکس خواهرانم را در این کانال منتشر کردهاند و من روی بیرون رفتن از خانه را ندارم.»
واکنشها و احساس عدم امنیت در شهر، تاثیر دیگر این خشونت آنلاین است. یکی دیگر از قربانیان عکسهای خود را از شبکههای اجتماعی پاک کرده است و میگوید: «از ترس اینکه مبادا این آدم مریض عکس من را هم منتشر کند، تمام تصاویر شخصی و حتی پروفایلم را از صفحه اینستاگرام پاک کردم و اعضای خانواده را هم مجبور کردم همین کار را بکنند.»
این واکنشها به امنیت روانی این زنان آسیب زده است، برخی را هم به اعتراض کشانده، مثل زنی از قربانیان که با صدای خشمگین به شهروندخبرنگار «ایرانوایر» گفته است: «من تنها تصویری که از خودم در اینستاگرام منتشر کردهام تصویر پروفایلم است و آنهم هیچ ایرادی حتی به لحاظ حجاب اجباری ندارد. اما حالا همین تصویر را در یک کانال تلگرام منتشر کردهاند و هرآنچه که نباید را به من نسبت دادهاند.»
طبق اطلاع ایرانوایر، در کنار نگرانی و واکنش خانوادهها در نسبت با زنان و دخترانشان، چندین قربانی این خشونت آنلاین نیز کارشان به بیمارستان کشیده است. استرس و اضطراب ناشی از این اقدام حملات عصبی را برای آنها در پی داشته است.
خشونت آنلاین؛ انتشار تصاویر زنان و دختران سقزیها را به واکنش کشاند
تجمع شهروندان جلوی پلیس فتا؛ بیعملی پلیس
انتشار تصاویر دختران و زنان در کانال تلگرامی مذکور، اهالی سقز را به خیابان آورد. ۲۷ بهمن ۱۴۰۳ برخی از قربانیان این خشونت آنلاین و گروهی از اعضای خانواده آنها جلوی پلیس فتای شهرستان سقز تجمع کرده و خواستار رسیدگی به فعالیت این کانال و جلوگیری از هتک حرمت شهروندان و خانوادههایشان شدند.
«آبرو» خصوصا درباره زنان، همچنان یکی از مهمترین عواملی است که مساله پوشش اختیاری یا آزادیهای زنان را پررنگتر میکند.
پلیس فتای سقز به شهروندان قول پیگیری داد. اما با گذشت چندین ساعت از تجمع، این کانال تلگرامی همچنان به خشونت علیه زنان ادامه میداد. در نهایت شهروندان خودشان دستبهکار شدند. صدها نفر از شهروندان با کمک فعالان حوزه سایبری و فضای مجازی با ریپورت کردن همزمان و مداوم این کانال تلگرامی توانستند فردای آن روز کانال تلگرامی را مسدود کنند.
این پایان ماجرا نبود. وقتی که شهروندان در اقدام مدنی هماهنگ خود در شبکه اجتماعی تلگرام مشغول گزارشدهی بودند، متوجه شدند که همزمان چندین کانال دیگر هم به همین شکل فعالیت میکردند. حتی بعد از مسدود شدن کانال اصلی، کانالهای تلگرامی دیگری جایگزین شد. اما شهروندان و متخصصان عرصه امنیت دیجیتال در سقز چنان ادامه داشت که ظهر ۲۸ بهمن ۱۴۰۳ تمامی این کانالهای تلگرامی مسدود شدند.
عدم اقدام سریع نهادهای انتظامی
«همزمان که ما مشغول این اقدام اجتماعی بودیم، در تماس با یکی از دوستانم در تهران متوجه شدم که امیرمحمد خالقی را کشتهاند. دوستم از من پرسید که چرا سقزیها واکنشی نداشتند و ساکت بودند. به او گفتم دو سه روز سقزیها دلمشغولی دیگری داشتند. آبروی بسیاری از خانوادهها در خطر بود.»
این گفتههای یکی از کنشگران مدنی سقز است که همراه با معترضان خشونت آنلاین صورتگرفته علیه زنان و دختران سقزی، مشغول بود.
اما عدم اقدام سریع نهادهای انتظامی همچنان مورد نقد شهروندان سقزی قرار دارد. بسیاری از شهروندان در صفحههای مجازی خود نسبت به عدم توجه پلیس و سایر مراجع دخیل، پستهای اعتراضی منتشر کردهاند.
بسیاری از آنها میگوید: «چطور حکومت در عرض چند ساعت گردانندگان کانالها یا کاربرانی را که کوچکترین انتقادی از حکومت دارند، پیدا و بازداشت میکند اما در مقابل چنین خشونتی علیه شهروندان ساکت و بیتوجه است؟»
تخریب امنیت روانی شهروندان
در هیاهویی که هفتههای اخیر شهروندان سقزی را به خود مشغول کرده بود، نگاهی متفاوت از سوی جامعهشناسان هم مطرح شد. یکی از این جامعهشناسان سقزی در گفتوگو با ایرانوایر به «وندالیسم» یا همان خرابکاری و تخریبگرایی در دنیای واقعی و مجازی پرداخت.
این جامعهشناس میگوید: «این یکی از آسیبهای فضای مجازی در کنار بسیاری از مزایای آن است. همانگونه که وندالیسم در فضای واقعی وجود دارد وندالیسم مجازی هم وجود دارد. ایراد از جایی شروع میشود که بسیاری از شهروندان سواد رسانهای بهویژه در حوزه فضای مجازی ندارند، بهراحتی هر مطلبی را باور میکنند و در کانالهای کذایی عضو میشوند. قدم اول در چنین وضعیتی عدم باور به این کانالها است. مشخص است گردانندگان کانالی که در حجم وسیعی عکس منتشر میکنند اهدافی در نظر دارند که یکی از آنها تخریب امنیت روانی شهروندان است.»
این جامعهشناس ادامه میدهد: «در چنین وضعیتی نباید به راحتی این حجم از توهین را باور کرد. سقز شهر کوچکی است و خیلیها همدیگر را میشناسند و مطمئن هستند که غیرممکن است این حد از ولنگاری در این شهر باب باشد. مرحله بعد عدم عضویت و همرسانی مطالب منتشرشده است. در مقابل باید در قدم اول آنها را ریپورت کرد. مدیران سوشیال مدیاها وقتی حجم بالای ریپورت یک رسانه را ببینند حتما به آن واکنش نشان میدهند. کما اینکه در مورد اخیر، اگرچه مقامات انتظامی در سقز کار چندانی انجام ندادند اما مشخص شد که سازوکار تعریف شده در تلگرام متوجه ریپورت این صفحات توسط مردم شده و برای همین حداقل چهار کانال تلگرامی را از دسترس خارج کرده است.»
این جامعهشناس در تحلیل آسیب روانی وارده به زنان و دختران قربانی این خشونت آنلاین میگوید که حتی احتمال اقدام به پایان دادن خودخواسته زندگی قربانیان هم وجود داشت: «خصوصا دخترانی که آبروی خود را در خطر دیدهاند. خوشبختانه با روشنگری و واکنش شهروندان تا این لحظه چنین فاجعهای رخ نداده است. همبستگی شهروندان و افزایش آگاهی آنها نسبت به این قبیل وقایع، باعث اقدام فوری از جانب آنها شد. اگرچه اکنون آرامش به شهر بازگشته است، اما باید نسبت به افزایش آگاهی و سواد رسانهای اقدامات بیشتری داشته باشیم.»
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر